Մինչեւ Հայաստան գալս ես ո’չ զինվпր եմ տեսել այնտեղ, ո’չ էլ զե նք, ղшրաբաղցիները ոչ մի գործողություն չէին կատարում Շпւշին պահպանելու համար

ՀՀ Գերագույն խորհրդի եւ Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր Գագիկ Ներսիսյանը 2016թ. ապրիլյան պատերազմից ամիսներ անց` նոյեմբերին, որոշում է գնալ Շուշի եւ այնտեղ իր ընկերոջ` Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր Հովհաննես Թոքմաջյանի հետ հիմնադրել Շուշիի տեխնոլոգիական համալսարանը: Համալսարանը բացվել էր այն ժամանակ Արցախի Հանրապետության վարչապետ Արայիկ Հարությունյանի հովանավորությամբ, ռեկտորը Հովհաննես Թոքմաջյանն էր: «Գնացի եւ մինչեւ 2020թ. հոկտեմբերի 20-ը մնացել եմ Շուշիում: Այնտեղ էլ հիմնադրեցինք բնագիտական տեխնոլոգիաների լաբորատորիա: Քանի որ Հովիկը ծանոթ էր իմ գործունեությանը, գիտեր, որ արդեն քառասուն տարի պրակտիկ բժշկությամբ եմ նաեւ զբաղվում, հիմնականում` բնական միջոցներով, ստեղծեց լաբորատորիա: Շատ լավ համալսարան էր, շենքային պայմանները լավն էին, ունեինք 2000 ուսանող, արցախցի էին հիմնականում, Հայաստանից հեռակա էին ուսանում: Քննություններն էի ընդունում, դասախոսներին ընտրում: Սուպերլաբորատորիա էի ստեղծել»,- հիշում է Գագիկ Ներսիսյանը: Նկատեցինք, որ ապրիլյան պատերազմն արդեն հուշում էր ավելի մեծ, լայնածավալ պատերազմի մասին, ի?նչն էր մղում, որ Արցախում մարդիկ ներդրումներ անեն, համալսարան բացեն, երբ հեռանկարը մշուշոտ էր: «Շատ լավ ներդրումներ էին անում: Լաբորատորիան հիմնելուց հետո ես սկսեցի բնական միջոցներից դեղային պրեպարատներ պատրաստել: Առաջին երկու գյուտերն արեցի 2017 թվականին, որոնք այրվածքների, վերքերի համար նախատեսված դեղեր էին: Հայաստանի բոլոր նախարարները, պաշտոնյաները գալիս-գնում էին Շուշիի իմ լաբորատորիան, ամեն ինչ ես իմ ձեռքով էի հավաքել, սարքել: Այդ ընթացքում Շուշիում 18 դիպլոմային աշխատանք ներկայացրեցին շրջանավարտները, 18 հոգի մագիստրոսական թեզեր ներկայացրեցին, բազմաթիվ գիտական հոդվածներ գրեցին: Այդ ամենը ստեղծեցինք միջազգային լիցենզավորման համար: Հոկտեմբերի 20-ի դրությամբ, երբ դեռ Շուշիում էի, 44 գյուտ էի ներկայացրել: Այսինքն` այդքան պրեպարատ էի ստեղծել: Մոտ 30 բուսական եթերայուղեր եմ պատրաստել, մոտ 50-60 բուսական կորիզայուղեր, սերմնայուղեր, որոնք թանկ արժեն: Այդ ժամանակ էր, երբ ռմբակոծում էին Շուշիի եկեղեցին, մշակույթի պալատը, ես եւ Հովհաննես Թոքմաջյանն այնտեղ էինք: Մինչեւ Հայաստան գալս ես ո’չ զինվոր եմ տեսել այնտեղ, ո’չ էլ զենք, ղարաբաղցիները ոչ մի գործողություն չէին կատարում Շուշին պահպանելու համար: Նույնիսկ մի երիտասարդ տղա կար, սպա էր, Արցախի նախագահի խորհրդականը, եկավ, հարցրեց, թե զենք ունե?նք, ասացինք` ոչ: Խոստացավ, որ զենք կբերի իմ ու Հովիկի համար, գնաց ու գնաց, էլ չեկավ: Հոկտեմբերի 20-ին եկա, նույնիսկ հագուստ չէի վերցրել, մտածում էի, որ հետ կգնամ երկու օրից: Շուշին հնարավոր չէր գրավել, ես գիտեի, որ դա անհնար է: Իսկ Շուշին հանձնվեց Ղարաբաղի գեներալիտետի պատճառով: 2021թ. մարտին ինձ է զանգահարում Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավորներից մեկը` Հայկ Խանումյանը: Նա հաճախ էր գալիս իմ լաբորատորիա: Այնտեղ էլ կազմակերպեցինք պահածոների արտադրություն, 70 տեսակի պահածոներ կային, բայց ոչ մի բան չկարողացանք վաճառել արտադրածից, միայն Երեւանից եկողներն էին գնում, տանում»,- պատմում է Ներսիսյանը: Գագիկ Ներսիսյանը Արցախում մնացել է մինչեւ վերջ, 2023թ. սեպտեմբերի 30-ին է վերադարձել Հայաստան, երբ արդեն ոչ ոք չէր մնացել այնտեղ: Զրույցի ժամանակ հիշում է, թե ինչ ահավոր պայմաններում էին ապրում, երբ 2022թ. դեկտեմբերին սկսվեց շրջափակումը: «Յուրաքանչյուր մարդու երկու հարյուր գրամ հաց էր հասնում, բայց ես հո չէի գնա, առավոտյան, ժամը 4-ին, երկու հարյուր գրամ հացի համար հերթ կանգնի, սոված նստում էի, կողքի հարեւաններս հադրութցի էին, էլի մի բան սարքում էին, տալիս: Մի բլոկ պարսկական սիգարետը 50 հազար դրամ արժեր, այն էլ ռուսներն էին բերում, այնքան թութուն էի ծխել, որ լեզուս ուռչել էր: Մի տուփ աղը 3500 դրամ էր, ժողովուրդը խառնվել, չէր կարողանում աղ գտնել: Ասացի` գնացեք, տեսեք, որ ասֆալտին լցնում են հողը, այդ հողից որտեղ կա, բերեք մի պարկ: Բերեցին, նստել, դրանցից աղ եմ սարքել իրենց համար, փրփուրի նման սպիտակ: Բոլորն իրենց մեջ բաժանեցին: Այդպես ձգվեց մինչեւ սեպտեմբերի 30-ը: Այդ ընթացքում արել եմ 68 գյուտ, բոլորն արտոնագրված են »,- ասաց Գագիկ Ներսիսյանը: Ներսիսյանը նշում է, որ իր լաբորատորիան ջարդուխուրդ էին արել: Այն ժամանակ էլ գնացել, տեսել է, որ իսկապես ջարդել են, բայց տեղացիներն էին ջարդել, ադրբեջանցիները դեռ չէին մտել Ստեփանակերտ: «Ամսի 19-ին մի ժամի, երկու ժամի չափ հեռվից կրակեցին դիրքերի վրա, ու ժողովուրդը դատարկվեց: ԱԱԾ-ից մի գնդապետ ինձ ասաց, որ չգնամ, ասաց, որ իրենք (ադրբեջանցիները) իմ մասին ամեն ինչ գիտեն, գիտեն, որ ԳԽ պատգամավոր եմ եղել, եղել եմ Ղարաբաղում , Շուշիի պատերազմի ժամանակ եղել եմ Շուշիում: Ավտոմեքենայիս ռադիատորն էլ պայթեց սեպտեմբերի 25-ի պայթյունի ժամանակ: Սեպտեմբերի 30-ին եմ հասել տուն»,- մեկ տարի անց հիշում է մեր զրուցակիցը: Ինչ վերաբերում է ռուս խաղաղապահներին, ՌԴ-ի քաղաքականությանը, ապա Գագիկ Ներսիսյանը հենց սկզբից էլ չի հավատացել, որ նրանք կմնան Ղարաբաղում։ <Ես գիտեի, որ ռուսները մեզ չեն պահելու։ Առաջին վայրկյանից, երբ ռուսները ոտք դրեցին, ես դեմ եմ խոսել, դրա համար էլ շատերի աչքի փուշն էի», — ասում է ԳԽ նախկին պատգամավորը, որը, չնայած դրան, շարունակել է իր գործունեությունը մինչեւ Արցախի հայաթափվելը։ Թագուհի Հակոբյան